Birinci yüzyılda yaşamış Seneca’dan, yüzlerce yıl sonrasına bir ‘komplo teorileri’ notu. İyi’ye, doğru’ya giden yolları tanımlarken yazdığı bu cümleler bugünde yankılanıyor. Pandemi ile beraber bomboş ve tehlikeli düşünceler yayılırken…

“Hani büyük bir insan izdihamı olduğunda, insanlar birbirlerini itekler ama kimse düşmez ve kimseyi kendine çekemez, öndekiler arkadakileri yıkıma sürükler ya, işte bunu yaşamın her anında görmen mümkündür. Hiçbir insan kendi başına hata yapmaz, her insan aynı zamanda başkasının hatasının nedeni ve kaynağı olur. Zira sadece örneklere ayak uydurmak zarar verir, içimizden biri düşünmekten ziyade inanmayı tercih ettiğinde artık yaşamla ilgili düşünemez hale gelir; her daim bir hataya inanılır, o hata dönüp durur ve elden ele geçerek yıkımımıza neden olur. Başkalarının örnekleri yüzünden ölürüz; sağlıklı olacağız, yeter ki kendimizi kalabalıktan kurtaralım.”

Seneca, Mutlu Yaşam Üzerine & Yaşamın Kısalığı Üzerine (Latince’den çeviren C. Cengiz Çevik). 

Seneca’nın memleketi Kordoba’daki heykeli